Historie van het Burgerweeshuis Amersfoort

 

Iets voor een ander willen doen is van alle tijden. Zo ook met Kerstmis 1550. Toen namen enkele Amersfoorters het initiatief voor een ‘Arme Weeskijnderenhuijs’. Arme, zieke en ouderloze kinderen waren er in die tijd veel. Hulp voor hen was er niet, dus bedelarij of simpelweg verkommeren was hun lot. Op 9 maart 1551 verleende het stadsbestuur goedkeuring aan het initiatief om een weeshuis op te richten. Bij de oprichting werd een beroep gedaan op de beschermheilige van de kinderen, Sint Nicolaas. Zo heette het eerste weeshuis ook officieel, het Sint Nicolaasweeshuis, maar toch is die naam zelden gebruikt. In de volksmond werd het al snel het ‘Burgerweeshuis’. Na enkele omzwervingen in het voormalige Begijnhof bij ’t Zand en in de Sint Agathastraat werd in 1611 het voormalige klooster Mariënhof aan de Zuidsingel de nieuwe huisvesting. Honderden jaren lang hebben ontelbare weeskinderen uit Amersfoort hun jeugdjaren hier doorgebracht. Het geld dat daarvoor nodig was, werd opgebracht door de bevolking zelf. Vandaag de dag is dat niet anders, de Stichting het Burgerweeshuis wordt niet gesubsidieerd vanuit de overheid.

In 1804 fuseerde het Burgerweeshuis met het gemeentelijke ‘Stadskinderhuis van de Armen Noodhulp’ (opgericht in 1717). Tot 1929 bleef het weeshuis aan de Mariënhof in gebruik. Met het afnemen van het aantal weeskinderen nam de noodzaak van dit weeshuis af en sloot men het weeshuis. De Stichting Hert Burgerweeshuis Amersfoort bleef echter bestaan, het bestuur bleef actief en we zijn inmiddels een van de oudste instellingen van Nederland. De organisatie vond zichzelf opnieuw uit als ‘goededoelen’- stichting. Waarom? Omdat er altijd behoefte is blijven bestaan aan een lokale, betrokken organisatie die kinderen in achterstandssituaties helpt, waar de overheid of andere instellingen dat niet kunnen of willen doen.

In de loop der eeuwen hebben Amersfoortse burgers geld en vastgoed nagelaten aan het Burgerweeshuis. De opbrengsten hiervan komen ten goede aan de kinderen voor wie een aanvraag is gedaan en die worden opgenomen in ons bestand.

Stichting Het Burgerweeshuis heeft geen opvang voor kinderen meer, dat is in plm. 1930 geëindigd. De Regentenkamer van het Burgerweeshuis is nog steeds op de oorspronkelijke locatie aan de Zuidsingel 25 in Amersfoort. De ruimte wordt gebruikt als vergaderruimte voor het bestuur.

Tijdens de Open Monumentendagen is deze ruimte publiek toegankelijk.

Stichting Levende Historie

Dankzij de spelers van Stichting Levende Historie is onze prachtige regentenkamer in de zomermaanden te bezoeken. De geschiedenis komt tot leven en de rolspelers vertellen op dinsdag tot en met vrijdag in de middagen over de geschiedenis van het Burgerweeshuis rond 1600.

Meer informatie over speeltijden kunt u vinden op de website van Levende Historie.

 

Oudheidkundige Vereniging Flehite

Sinds 1896 is er een relatie tussen de Oudheidkundige Vereniging Flehite en het Burgerweeshuis. In dat jaar gaven we de twee zoutvaten, hiernaast afgebeeld, in bruikleen om te exposeren. Het Burgerweeshuis verkreeg deze zoutvaten, in 1663, uit de boedel van onze Regent W. van Hardevelt.

Boeken over de historie van het Burgerweeshuis en armenzorg

 

Het Burgerweeshuis van Amersfoort  door drs. P.J.J.M. Van Wees, ISBN 90-6109-556-5

Een uitgave in de Amersfortia reeks over de historie van het Burgerweeshuis van Amersfoort door drs. P.J.J.M. Van Wees. In december 1550 besloten enkele mannen en vrouwen in Amersfoort een huis voor arme weeskinderen in te richten. Dit boek vertelt de historie van het Burgerweeshuis van Amersfoort door de eeuwen heen, vanaf de oprichting tot aan het heden.

 

 

Wezen en boefjes. Zes eeuwen zorg in wees- en kinderhuizen
Groenveld, J.J.H. Dekker, Th.R.M. Willemse & J.Dane, ISBN 90-6550-553-9

Dit boek gaat over het lot van de ‘wezen en boefjes’ . Dat lag tot in de 19e eeuw in handen van de armenzorg. Die kon zulke kinderen individueel laten grootbrengen of een collectieve opvoeding regelen. Wezen en boefjes richt zich op deze collectieve opvoeding, die tot 1800 plaatsvond in weeshuizen. In de periode daarna werden de wezen van de boefjes gescheiden en ontstonden naast weeshuizen ook opvoedingsgestichten en reddingshuizen. Een zeer leesbare enrijk geïllustreerde geschiedenis.

 

 

Weeshuizen in Nederland.
De wisselende gestalten van een weldadig instituut
door Ingrid van der Vlis, ISBN 90-5730-209-8

Weeshuizen in Nederland is een unieke studie naar de oorsprong en de ontwikkeling van het instituut weeshuis en de achtergronden van de stichtingen die op deze geschiedenis gebouwd zijn. Weeshuizen in Nederland zoekt naar het antwoord en beschrijft de opkomst en evolutie van de wezenzorg in elf Nederlandse steden, één uit iedere provincie.